Trẻ sơ sinh bị vàng da - cách nhận biết và điều trị hiệu quả

1. Dấu hiệu trẻ bị vàng da

Đối với trẻ sơ sinh, vàng da có thể xuất hiện dưới hai dạng: sinh lý và bệnh lý. Nếu trẻ sơ sinh bị vàng da sinh lý thì hiện tượng này sẽ biến mất sau một thời gian ngắn. Còn vàng da bệnh lý nguy hiểm hơn rất nhiều. Vì trẻ có thể bị hôn mê, co giật. Do đó bố mẹ cần phải biết cách nhận biết trẻ bị vàng da.

1.1. Vàng da sinh lý

Với trẻ đủ tháng, vàng da sinh lý có thể xuất hiện sau 24 giờ tuổi. Và thường sẽ biến mất trong vòng 1 tuần. Con số này sẽ là 2 tuần với trẻ non tháng.

Thông thường trẻ bị vàng da ở mặt, cổ, ngực hay vùng bụng trên rốn. Với mức độ vàng nhẹ và không đi kèm các triệu chứng khác.Nồng độ Bilirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng .Và không quá 14mg% ở trẻ thiếu tháng,… Tốc độ tăng Bilirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ. Ngoài ra, nước tiểu của trẻ sơ sinh có màu tối hoặc màu vàng ( nước tiểu của trẻ sơ sinh thường không màu) và phân nhạt màu.

Nguyên nhân gây hiện tượng vàng da sinh lý là do sự tích tụ của Bilirubin. Một chất có màu vàng được sinh ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ giải phóng ra. Hiện tượng này xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh. Bởi các bé có lượng tế bào hồng cầu cao. Trong khi đó, các tế bào này thường xuyên bị phá vỡ và được thay mới. Thế nhưng gan của trẻ lại chưa đủ trưởng thành để lọc bỏ hết Bilirubin khỏi máu. Do đó gây nên vàng da. Đến khi trẻ được 2 tuần tuổi, gan đã phát triển đầy đủ hơn và đủ sức xử lý Bilirubin nên bệnh vàng da sẽ tự khỏi mà không gây ra bất kỳ nguy hiểm nào.

1.2. Vàng da bệnh lý

Trong một số trường hợp, vàng da là biểu hiện của một căn bệnh tiềm tàng nào đó. Và ở những trường hợp này vàng da sẽ xuất hiện sớm, trong vòng 24 giờ sau sinh.

Biểu hiện của vàng da sơ sinh bệnh lý là vàng da đậm xuất hiện sớm. Và không biến mất sau 1 tuần với trẻ đủ tháng. Hay 2 tuần đối với trẻ thiếu tháng. Màu vàng xuất hiện toàn thân trẻ. Kể cả lòng bàn tay, bàn chân và kết mạc mắt. Đi kèm với vàng da, có thể xuất hiện của các triệu chứng bất thường khác như: trẻ lừ đừ, bỏ bú, co giật,… Xét nghiệm Bilirubin trong máu tăng hơn bình thường.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vàng da bệnh lý có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh do Bilirubin gián tiếp thấp vào não. Từ đó làm cho trẻ tử vong hoặc bị hại não suốt đời.

Một số nguyên nhân trẻ bị vàng da là: 

• Bất đồng nhóm máu mẹ con (ABO, Rh)
• Bệnh lý tan máu (thiếu men G6PD, hồng cầu hình liềm, nhiễm trùng)
• Xuất huyết dưới da
• Chậm đi phân su
• Nhiễm virus bào thai
• Bệnh lý gan mật bẩm sinh (teo đường mật, giãn đường mật).

2. Trẻ bị vàng da phải làm sao?

Đối  với trẻ sơ sinh bị vàng da bệnh lý, phương pháp điều trị hiệu quả và phổ biến nhất là quang trị liệu. Bản chất của phương pháp điều trị này là sử dụng ánh sáng để phá vỡ bilirubin trong cơ thể trẻ. Hiện có hai loại điều trị chiếu đèn:

• Chiếu đèn thông thường

Đây là biện pháp chiếu sáng tia cực tím khi trẻ nằm trên giường. Ánh sáng giúp phá vỡ các bilirubin để không gây áp lực tổn thương cho gan. Khoảng cách chiếu đèn vào khoảng 3-4 tiếng để mẹ có thể cho bé bú.

• Điều trị sợi quang

Với biện pháp điều trị sợi quang, trẻ sẽ được bao bọc trong chăn có chứa sợi quang học đặc biệt, tỏa ánh sáng trực tiếp lên da của trẻ. Do đó mẹ vẫn có thể bế và cho trẻ bú như bình thường.

• Lưu ý

Trong những trường hợp trẻ sơ sinh bị vàng da thực sự nghiêm trọng thì các bác sĩ sẽ kết hợp hình thức truyền máu trao đổi. Khi ấy, trẻ sẽ nhận được một lượng máu nhỏ từ người hiến hoặc ngân hàng máu. Từ đó thay thế máu bị tổn thương bằng các tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Điều này làm tăng số lượng tế bào hồng cầu của trẻ. Đồng thời làm giảm nồng độ bilirubin.

3. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị vàng da

Đối với trẻ sơ sinh bị vàng da, mẹ có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc như sau:

• Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ thông qua sữa mẹ. Điều này giúp làm sáng làn da trẻ. Mẹ có thể đánh thức trẻ dậy để cho trẻ bú ngay cả khi trẻ đang ngủ.
• Nếu mẹ không thể cho con bú sữa mẹ vì chưa có sữa kịp thời. Mẹ có thể chọn sữa công thức cho trẻ bú. Tuy nhiên, mẹ nên tư vấn với bác sĩ, nếu trẻ đang dùng quá ít hoặc quá nhiều sữa công thức.
• Đảm bảo việc giữ ấm cho trẻ hàng ngày. Đồng thời, mẹ nên chú ý trong việc chăm sóc rốn. Và vệ sinh thân thể cho trẻ.
• Mẹ nên lưu ý tắm nắng đúng cách, đủ giờ cho trẻ vào buổi sáng sớm và xế chiều. Đây là những lúc ánh nắng dịu, tốt cho bệnh lý vàng da. Việc tắm nắng không thể làm bệnh vàng da khỏi. Nhưng nó sẽ là tác nhân làm ngưng tình trạng vàng da kéo dài và diễn tiến xấu.

Tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da bệnh lý kéo dài có thể dẫn tới những biến chứng vô cùng nguy hiểm nguy hiểm. Do đó, bố mẹ phải trang bị cho mình những kiến thức cần thiết. Để kịp thời phát hiện và đưa trẻ đi điều trị.